Katalizör Nedir?

5 Ocak 2023

Katalizörün kimyasal olarak, “kendini değiştirmeden kimyasal bir reaksiyona neden olan veya reaksiyon hızını değiştiren madde” demektir.

Karayolları kanuna uygun olacak şekilde, yakma işlemi sonucu oluşan kirli gazları azaltmalıyız. Bu işlemde aracımızda nadir bulunan bir parça olan katalitik konvektörler kullanılmaktadır. Katalizör ayrıca bu bileşende bulunan kimyasalların genel adıdır. Rodyum, Platin ve Paladyumdan oluşur. Katalizör de bu üçlü karışımın oluşturduğu genel reaksiyonun adıdır. Bu olay o kadar genelleştirildi ki, tüm parça artık yaygın olarak katalizör olarak anılıyor.

Yanma sonrasında motor büyük miktarda kirli gaz üretir. Otomobilin içindeki farklı sistemler bu gazları egzoza yönlendirerek dışarı atıyor. Yanan gaz elbette doğrudan dışarı atılmaz. Bunu olabildiğince azaltmalısınız. Bu minimizasyon görevi de katalizör tarafından gerçekleştirilir. Katalizörler, egzoz dumanındaki yanmamış zararlı hidrokarbonlar (HC), karbon monoksit (CO) ve nitrojen oksitler (NOx) içindeki kimyasallarla reaksiyona girerek bu gazları zararsız hale getirir.

Bunu neden yapıyoruz diye soruyor olabilirsiniz. Tüm ülkeler otomotiv markalarına belirli değerler atar. Basitçe belirtmek gerekirse, X değerinden yüksek olmayacak şekilde egzoz gazlarının salınımının kontrol altına alınmasıdır. Tersi durumda ise bu araçların satışına ve trafiğe çıkışına izin verilmemektedir. Otomotiv ürünleri de bu değerlere ulaşmak için çeşitli düzenlemeler yapmaktadır. Bu düzenlemelere uymayan üreticiler, Volkswagen firması gibi ağır para cezalarına çarptırılmaktadır. Bu cezanın nedeni, egzoz gazlarını katalizörle kontrol altına almak yerine yazılım kullanarak bu değerleri düşürdüler. Egzoz gazların oranı daha yüksek olmasına rağmen yazılımsal bir yöntem ile bu düşük gösterdiler. Bu yaptıkları ortaya çıkınca da yüklü bir miktarda ceza yediler, hatta trafiğe çıkan araçlarını geri çağırarak güncelleme yaptılar. Üreticiler bu değerleri yakalamak için Euro 4, Euro 5, Euro 6 gibi güncellemeler yaparlar. Hatta son dönemlerde sıfır atıklı elektrikli araçlar bile çıktı, günümüz artık buna uzanıyor.

Katalizör Arızası

Katalitik konvertörlerde en çok karşılaşılan arızalar:

İç katmanın tıkanması veya donması
Katalitik konvektördeki porselen peteklerin çatlamış veya tamamen kırılmış olması
Katalizörde bulunan yukarıda belirtilen kimyasal bilgilerin özelliklerini kaybetmesi ve işlevini yerine getirememesi olarak tanımlanabilir.

Bahsi geçen araç arızalarının belirtileri aşağıda sıralanmıştır

Egzoz son derece hoş olmayan bir koku yayar. Bu koku kabine bile geçer. Pencereleri açsanız bile koku içeri girecektir.

Araç daha fazla yakıt tüketir.
Katalitik konvertörü arızalı bir araç, muadillerine göre en az %10-%20 daha fazla yakıt tüketir.

Motor performansı düşer. Yaktığı gazları sağlıklı bir şekilde dışarı atamadığı için eskisi kadar etkili olmayacaktır. Bunun nedeni, atmaya çalıştığı yanmış gazların tekrar motora dönmesidir. Motor, daha önce yaktığı yakıtla yaktığı yakıtın dumanını karıştırırsa nasıl sağlıklı bir yanma oluşturabilir ve çekişini artırabilir?

Arkadan tıklama sesleri duyabilirsiniz. Uzun ve ince seramik plakalar, evlerimizdeki eski porselen peteklere benzer şekilde katalitik konvektörlerin içinde birbirine bağlanmıştır.

Diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz: